Sasani İmparatorluğu Peroz I Sikkeleri

Sasani İmparatorluğu I. Peroz - FĪRŪZ - PĒRŌZ​

Sasani kralı II. Yezdigirt'in oğlu I. Peroz. Yezdigirt'in ölümünden sonra, o zamana kadar Sistan'ın valisi olan diğer oğlu Hormizd, III. Hormizd olarak taç giydi. İlgili kaynaklar, iki oğuldan hangisinin büyük olduğu konusunda net değildir. Ermeni kaynakları, büyük olarak Hormizd'den bahseder [Patkanian,169], oysa Fars kaynakları bunun tam tersini söyler [Rawlinson,311]. Peroz, muhtemelen o sırada Horasan'ı işgal eden Hephtalites'e [Ak Hunlar] kaçmak zorunda kalmıştır.

Peroz yaklaşık iki yıl sonra, Mehran soylu ailesinden Raham komutasındaki Perslerin yanı sıra Hephtalite [Ak Hunlar] birliklerinin de desteğiyle geri döndü ve Rey'de [İran'ın Tahran Eyaleti'nde şehir] kardeşi/abisi Hormizd III'ü mağlup etti. Ancak oryantalist ve İran filolojisi ve halkbilimi uzmanı doğubilimci Arthur Christensen, Hephtalitelerin [Ak Hunlar] yardım ettiği varsayımını reddeder; doğu bölgelerinde toplanan birliklerden söz eder, çünkü onun görüşüne göre Yezdigirt öldüğünde Hephtaliteler henüz Pers sınırlarına ulaşmamıştı [Iran Sass.s.289,n.5].

Bu iç savaş sırasında Arnavutluk hükümdarı kendini bağımsız ilan etmişti; bu nedenle Peroz'un ilk seferi bu asi vassal'a karşı yöneltildi. Fīrūz barışı yeniden sağlamayı başardı ve Arnavutları ve Ermenileri Zerdüştlüğe döndürmeye çalışan babası II. Yezdigirt'in aksine, I. Peroz onları rahat bırakmıştır [Frye,321].

Onun saltanatı çoğunlukla istikrarsızdı, İran yedi yıl süren uzun bir kıtlıktan, krallığın çevre bölgelerindeki sayısız isyandan ve ayrıca Türk Akhalitlerle birkaç savaştan muzdaripti. Ek olarak, onun hükümdarlığı sırasında İran, rahiplik ve soyluların büyük güçlere sahip olması nedeniyle dini kargaşadan muzdariptir.

464'te Peroz Bizans imparatoru Leo I'in desteğini aradı, ancak imparator onun isteğini reddetti. Daha sonra, Gorgan'dayken [Gürgan - İran'da bir şehir] Peroz Bizanslılardan bir elçilik aldı, ancak sonunda bir anlaşmaya varılamamıştır [Priscus in Müller, Fragmenta IV, 31.4, 105 - Blockley,344 ff].

Kafkasya civarında yaşayan Saragur kabilesi MS 466/467 civarında Hazar Kapısı yönünde hareket etti ve Peroz’un Bizans’tan yardım talebi bir kez daha sonuçsuz kaldı. Yine de Sasaniler tehlikeyi savuşturmayı başardılar. Peroz Hephtalites'e karşı döndü ve bu sefer sırasında, Gorgan [Gürgan - İran'da bir şehir] yakınlarındaki bir savaşta, kendisi ve oğlu Kavad esir alındı.

Hephtalite hükümdarıyla yapılan bir antlaşmada Peroz, kalıcı barışı korumayı ve nakit fidye ödemeyi taahhüt etmek zorundaydı. Bizans İmparatorluğu ile Persler arasındaki 502 ve 506 arasındaki savaşın tarihini anlatan ve genellikle Süryanice'de korunan en eski ve en güvenilir tarihi belgelerden biri olarak kabul edilen bir vakayinamenin yazarı Joshua, Peroz'un ödediği fidyenin yirmi katır yükünden oluştuğundan bahseder. Fidye ödendikten sonra Peroz ve ordusu yola çıkabildi. Ancak oğlu Kavad, Hephtaliteler tarafından iki yıl boyunca rehin tutulmuştur.

Peroz'un bu kaybedilen savaştan dönmesinden sonra Ermenistan ve İberya'da karışıklıklar çıktı. Savaşlar Peroz için değişen başarılarla birkaç yıl sürdü. Sonunda İberya'daki isyanları bastırmayı başarsa da, Ermeniler Peroz'un Hephtaliter'e karşı yeni bir sefer planlamasından yararlandı. Peroz ilk seferin utanç verici yenilgisinden asla tam olarak kurtulamamıştı ve bu nedenle tüm birliklerini bir araya topladı. En yakın danışmanlarının ve sırdaşlarının çoğu ona bu girişime karşı tavsiyelerde bulunsa da, Peroz yaklaşık 481'de savaşa başladı. Sefer, 483'ün sonunda veya daha muhtemelen 484'te korkunç bir yenilgi ve Peroz ile oğullarından bazılarının ölümüyle sona erecekti [Procopius, de bello Persico, 1.4, 1 ff].

Daha sonra, Hephtaliteler doğu Pers'e baskı yaptı ve Persleri kendilerine yıllık bir haraç ödemeye zorladı. Güçlü Sasani soylu aileleri, Peroz'un ölümünü, kendi seçtikleri bir kralı, yani 484'ten 488'e kadar hüküm süren Peroz'un kardeşi Balas'ı tahta çıkarmak için kullanmışlardır.