Pergamon Krallığı Philetairos Sikkeleri

Pergamon Krallığı Philetairos - ΦΙΛΕΤΑΙΡΟΥ​

MÖ 343 civarında doğan Philetairos, Anadolu'nun Bergama kentindeki Attalid Hanedanının [Pergamon Krallığı] kurucusudur. Philetairos kariyerine Antigonos Monophthalmos'un emrinde hizmet ederek başladı, ancak MÖ 301'de Antigonos'un öldürüldüğü İpsos Savaşı'ndan sonra bağlılığını Lysimakhos'a kaydırdı. Lysimakhos ona Bergama kalesi ve dokuz bin talant [234.000 Ton] gümüşten oluşan bir hazinenin komutasını emanet etti. Philetairos, MÖ 282'ye kadar Lysimakhos'a hizmet etti. Lysimakhos'un üçüncü karısı Arsinoe'nin saray entrikalarıyla ilgili çatışmalar nedeniyle Philetairos, Lysimakhos'u terk etti. Kendisini, önemli Pergamon kalesini ve hazinesini Seleukos krallığının kurucusu Seleukos I Nikator'a sundu. Daha sonra Seleukos I Nikator MÖ 281'de Korupedion Savaşı'nda Lysimakhos'u mağlup edip öldürmüştür. Ancak Seleukos I Nikator'un zaferini kutlayacak vakti yoktu, çünkü aynı yıl Makedonya kralı ilan edilen Ptolemy Keraunos tarafından Lysimakhos'un kurmuş olduğu Lysimacheia antik kentinde öldürülmüştür.

Seleukos I Nikator'un ölümünden sonra, kendisi ve Bergama sözde Seleukos egemenliği altında kalmasına rağmen, Philetairos hatırı sayılır bir özerkliğe sahip oldu ve hatırı sayılır servetinin yardımıyla gücünü ve nüfuzunu Bergama'nın ötesinde artırmayı başardı. Philetairos'un ilk antik sikkesi Seleukos'un oğlu I. Antiochos'un hükümdarlığı döneminde darb edilmiştir ve her ne kadar Seleukos'a olan bağlılığını ilan etse de, antik sikkenin arka yüzünde isminin [ΦIΛETAIPOY - PHILETAIROU] bulunması onun hırsları hakkında kaçınılmaz olarak şüphe uyandırmış olmalıdır. Ancak Philetairos hiçbir zaman kendini kral ilan edecek kadar ileri gidemedi ve 263 yılındaki ölümüne kadar Seleukoslara sadık kalmıştır.

Kendi çocuğu olmayan Philetairos, Bergama yönetimini yeğeni I. Eumenes'e devretti; o da hemen Antiochos'a karşı ayaklandı ve 261'de Sardes yakınlarında Seleukos kralını mağlup etti. Eumenes böylece Bergama'yı serbest bırakmayı başardı ve kontrolü altındaki toprakları büyük ölçüde genişletti. Yeni mülklerinde kuzeyde, üvey babasından sonra Philetaireia olarak adlandırılan İda Dağı'nın eteklerinde, doğuda, Thyatira'nın kuzeydoğusunda, büyükbabasından sonra Attaleia olarak adlandırılan Lykos [Çürüksu] nehrinin kaynaklarının yakınında garnizon karakolları kurdu ve kontrolünü Caicus [Bakırçay] nehrinin güneyine, Kyme Körfezi'ne kadar genişletmiştir. Philetairos'un portresi daha sonraki Bergama Krallarının antik sikkelerinde de görülmekte ve antik sikkelerin arka yüzleri Lysimakhos'un antik sikkelerinin arka yüzüne benzer şekilde Athena Nikephoros yer alır. Antik sikkelerin ön yüzlerinde Seleukos I Nikator portleri görülür. Philetairos'un hükümdarlığı döneminde Bergama [Pergamon], büyük ölçüde özerk ama Seleukos imparatorluğuna sadık bir devletti ve bu nedenle Philetairos'un antik sikkelerinin ön yüzünde I. Seleukos'un başı bulunur. Philetairos'un ölümünden sonra yeğeni I. Eumenes tarafından amcası onuruna darb edilen antik sikkelerde Philetairos'un portresi görülmektedir. Eumenes I sikkelerinde arka tipler değişiktir. Kral Philetaerus'a ait antik sikkeler arka yüzlerde Athena'nın önünde kalkan ve sağ eli kalkan üzerinde durmaktadır. Eumenes I sikkelerinde ise kalkan sol tarafta Athena'nın sol dirseği kalkana yaslanmış şekilde görülmekte ve Athena sağ elinde tutmuş olduğu çelenk ile Philetairos'u taçlandırmaktadır.