Pontus Krallığı Mithradates VI Eupator Sikkeleri

Pontus Kralı Mithradates VI Eupator Dionysos - BAΣIΛEΩΣ MIΘPAΔATOY EYΠATOPOΣ​

Pontos Kralı VI. Mithradates'in kariyeri Saddam Hüseyin'in kariyerine benzer. Çünkü o, sayısız yenilgiye rağmen sonunda köşeye sıkıştırılıp devasa ve maliyetli bir savaşta dibe çökene kadar onlarca yıl boyunca dünyanın egemen gücü Roma açısından sürekli bir baş belası olmuştur. Roma, MÖ 133'te son Bergama kralı III. Attallus'tan miras aldığı topraklar üzerindeki otoritesini sıkılaştırmaya ve hatta etki alanını genişletmeye çalışırken, hesaba katılması gereken birkaç zorlu kral ve çok sayıda küçük hükümdar vardı. Bunların başında Romalılara, onların mülklerine ve siyasi çıkarlarına o kadar çok zarar veren Pontus Kralı VI. Mithradates [120-63] vardı ki onun kötü şöhreti Hannibal'in şöhreti ile eş değerdi. Hem Büyük İskender hem de Pers Kralı I. Darius'un soyundan geldiğini iddia eden Mithradates VI Eupator'un genişleme programı ve kendisini Yunanlıların Roma'ya karşı şampiyonu olarak görmesinden dolayı Mithradates VI Eupator Roma ile çok büyük çatışmalar içine girecek, sonunda Büyük Pompey'e yenilecek ve bu yenilginin sonucunda Pontos Krallığı yok olacak, Pontos'un batı kısmı Roma topraklarına, doğu kıyıları ise tamamen ortadan kaldırıldığı MS 64 yılına kadar Roma'ya yarı bağımlı olarak kalacaktı.

Pontus kralı V. Mithradates, MÖ 120 civarında Sinope'de [Günümüz Sinop] düzenlediği lüks bir ziyafette kendi yakınlarının komplosu sonucu öldürülmüştür [Strab.xp477]. Krallık karısı Laodike ile iki oğulları Mithradates VI Eupator ve Mithradates Chrestus'un ortak yönetimine kalmıştır. Kardeşler reşit olmadıkları için Kraliçe Laodike naip olarak tüm gücü elinde tutmuş ve oğlu Mithradates Chrestus'u tercih etmişti. Bu yüzden Mithradates VI Eupator kendisini tehdit altında hissediyordu ve annesi kraliçe Laodike'nin kendisine karşı komplo kurabileceğini düşünerek kaçarak saklanmıştır [Babası V. Mithradates komplo kurbanıdır]. Mithradates VI Eupator, MÖ 116'da başkente döndükten sonra krallığının kontrolünü ele geçirdi ve babasının ölümüyle ilgisi olan herkesi saraydan temizletti. Annesi Laodike ve küçük oğlu idam edildi [App., Mith. 112] bir başka görüşe göre ise hapishanede ölmüşlerdir.

MÖ 88'e gelindiğinde, Küçük Asya'daki Roma varlığına duymuş olduğu nefretin bir ölçüsü olarak Mithridates VI Eupator, tüm satraplarına ve tüm şehir valilerine talimat vererek, Küçük Asya'daki kasabalarındaki tüm Romalıların ve İtalyanların, onların tüm eşlerinin, çocuklarının ve yaşlılarda dahil olmak üzere istisnasız herkesin bir gecede öldürülmesini emretmiştir. Cesetler gömülmeyecek elde edilen tüm ganimet Pontus Kralı Mithridates VI Eupator ile paylaşılacaktı. Pontus Kralı Mithridates VI Eupator aynı zamanda öldürülenlerin gömülmesini önlemek için, ölüleri gömen veya Romalıların saklanmasına yardım eden kişilere de ceza uygulamıştır. Onbinlerce kişi katledildi. Valerius Maximus [XI.2.4] 80.000, Plutarch [Sulla, XXIV.4], 150.000 kişinin Asya'da öldüğünü kaydeder. Bu kurbanların çoğu, hiç şüphesiz, Mithradates'e karşı herhangi bir suç işlememiş masum insanlardı. Bu olay Asya Akşamları veya Efes Akşamları olarak MÖ 88'de Batı Anadolu'nun bazı bölgelerinde yaşayan Romalı ve diğer Latince konuşan halkların Mithridates VI Eupator'a sadık güçler tarafından soykırımına tabi tutulması olayıdır. Mithridates VI Eupator'un bu katliamı açıkça Romalıların misilleme yapmasına yol açmıştır [Birinci Mithridates Savaşı]. Mithridates VI daha sonra Yunanistan'ı tam anlamıyla işgal etti, ancak orada Sulla komutasındaki Roma lejyonları tarafından iki sefer mağlup edildi [Chaeronea - Oropus]. Mithridates VI Eupator, Atina ve Yunanistan'ı Romalılara bıraktıktan sonra Küçük Asya'ya çekildi. [Birinci Mithradates Savaşı'nı sona erdiren Dardanos barış antlaşması].

On yıl sonra Mithridates VI Eupator yeniden iş başındaydı. Bu sefer Roma'nın himayesindeki Bitinya bölgesine saldırıyordu. Ancak Pontus kralı VI. Mithridates, Lucius Licinius Murena komutasındaki Roma kuvvetleri, Mithridates'in yeniden silahlandığını ve Roma'nın Küçük Asya'sına doğrudan bir tehdit oluşturduğunu iddia ederek kendi yetkisine dayanarak Pontus'u işgal etti. Birkaç sonuçsuz çatışmanın ardından Mithradates, Lucius Licinius Murena'yı küçük bir yenilgiye uğrattı ve onu Pontus'tan çekilmeye zorladı. Sulla'nın emriyle barış sağlandı. Daha sonra General Pompey ve Romalılar Üçüncü Mithridates [MÖ 74] savaşını kazanarak Pontus Krallığı'nın dağılmasına yol açmıştır.

Mithradates VI, MÖ 65'te Pompey'e yenilmesinin ardından küçük bir orduyla Kolhis'ten [Gürcistan'ın batısı] Kırım'a [Bosporos Krallığı] kaçtı ve Romalıları alt etmek için başka bir ordu kurmaya çalıştı ancak bunu başaramadı. Mithradates VI MÖ 63'te Panticapaeum/Pantikapaion antik kentindeki kaleye çekilmiştir. Babasının son yenilgisinden ve Pantikapaion'a kaçışından sonra Pharnakes'in, babasının Romalılarla savaşma konusundaki devam eden arzusunu destekleme arzusu yoktu. Bu nedenle babası Mithradates'i iktidardan uzaklaştırmak için Pompey ve Roma ile anlaşarak babasına ihanet etmiştir. MÖ 63'te kuşatılan VI. Mithradates'in seçenekleri sona ermişti ve hayatı boyunca büyük bir gururla kendini zehirlere karşı bağışıklık kazanmış olan kral, bir kılıç darbesiyle ölümcül dozda zehir tüketerek intihar etmiştir.

VI. Mithradates, Kimmer Boğazı'nın [Bosporos Krallığı] tahtını güvence altına alan oğlu II. Pharnakes'in [ΦΑΡΝΑΚΗΣ Β] ihanetiyle uçurumun eşiğine itilmiştir. Yeni müttefikleri Romalılar, onu ve tebaasını Roma halkının dostları ve müttefikleri [Amicorum Et Socium Populi Romani] ilan etmişlerdir. Pharnakes, babası Pontos Kralı VI. Mithradates'e ihaneti nedeniyle Pompey tarafından Boğaziçi Krallığı ile ödüllendirilmiştir. Tahtını babasına ihanet ederek ve yeminli bir düşmanla gizli anlaşma yaparak kazanmış olmasına rağmen, II. Pharnakes [ΦΑΡΝΑΚΗΣ Β] on yedi yıl hüküm sürmüş ve darb ettirmiş olduğu antik sikkeler üzerinde utanmadan Kralların Kralı Büyük Pharnakes [ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΒΑΣΙΛΕΩΝ ΜΕΓΑΛΟΥ ΦΑΡΝΑΚΟΥ] ünvanını kullanmıştır. Başka hiçbir Pontos veya Bosporos kralı bunu yapmamıştır.




Pontos Krallığında en çok antik sikke darbı VI. Mithradates döneminde darb edilmiştir ve Pontus bölgesindeki antik kentlerin çoğu Helenistik Dönem’de Pontos kralı VI. Mithradates döneminde antik sikke darbı yapmıştır. MÖ 96-88 darb edilen antik sikkelerin arka yüzlerinde otlayan geyik tasviri yerine Pegasos tasviri bulunmaktadır.