Bitinya Kralları Antik Sikkeleri

Bitinya Kralları​

Herodot'a göre Bitinya [Bithynia] Krallığı'nı yönetecek olanlar, Trakya'daki Strymon vadisindeki, işgalciler tarafından yurtlarından sürülen ve Bithynia'ya yerleşmek için çok az muhalefetle Boğaz'ı geçen kabile adamlarının torunlarıydı. Birkaç nesil boyunca Bitinya reisleri Pers gözetimi altında yarı bağımsızlığını korudular ve bu bölgeyi bypass eden Büyük İskender'in seferinden sonra daha da büyük bir özerkliğe kavuşmuşlardır. Ancak Bitinyalı şef Zipotes'in kral olarak tanınacak kadar güçlenmesi için bir kırk yıl daha geçmesi gerekmişti. MÖ 3. yüzyılın başlarında krallığın kurucusu Bas'ın oğlu Zipoetes, tüm bölgeye hakimiyet kurarak Bitinya'nın ilk kralı olmuştur. Makedonya'nın ilerleyişini birçok kez geri çevirdi ve MÖ 280 civarında ileri bir yaşta ölmüş yerine en büyük oğlu Nikomedes geçmiştir.

Bitinya [ΒΙΘΥΝΙΑ] Kralları​

​

Bas [ ΒΑΣ ]​

Zipoetes [ ΖΙΠΟΤΗΣ ] ​

I. Nikomedes [ ΝΙΚΟΜΗΔΗΣ A ] ​

Ziaelas [ ΖΙΑΗΛΑΣ ] ​

I. Prusias Cholus [ ΠΡΟΥΣΙΑΣ Ο ΧΩΛΟΣ ] ​

II. Prusias Kynegos [ ΠΡΟΥΣΙΑΣ O ΚΥΝΗΓΟΣ ] ​

II. Nikomedes Epiphanes [ ΝΙΚΟΜΗΔΗΣ Β ΕΠΙΦΑΝΗΣ ] ​

III. Nikomedes Euergetes [ ΝΙΚΟΜΗΔΗΣ Γ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ ] ​

IV. Nikomedes Philopator [ ΝΙΚΟΜΗΔΗΣ Δ ΦΙΛΟΠΑΤΩΡ ] ​

Konu içeriğindeki Bitinya Krallarının isimlerine tıklayarak ilgili krala ait detaylı antik sikke görsellerini inceleyebilirsiniz.​

Bitinya Krallığı I Prusias Cholus - ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΠΡΟΥΣΙΟΥ​

İlk hanedanlar Zipoetres, I. Nikomedes ve Ziaelas hakkında, savaşa ve yağmalamaya olan açık sevgileri dışında nispeten çok az şey bilinmektedir. Yaklaşık olarak MÖ 230'den MÖ 182'ye kadar hüküm süren, Bursa şehrinin kurucusu [Prusa ad Olympum olarak anılan şehir Olympum/Olympos [Uludağ] eteğinde kurulmuş Prusias'ın kentini ifade etmektedir] Bitinya'nın dördüncü bağımsız kralı I. Prusias, Bitinya'nın üçüncü kralı Ziaelas'ın oğluydu. I. Prusias, Makedonya kralı V. Philip'in arkadaşı ve müttefiki ve hanedanının bağımsız bir politika izleyebilen son kralıydı. I. Prusias, bir kuşatma sırasında meydana gelen bir yaralanma nedeniyle topal veya sakat anlamına gelen Cholos [ΧΩΛΟΣ] lakabını almıştır. Prusias topal bir hükümdar olmaktan çok uzaktı ve pek çok savaşında Bitinya topraklarını önemli ölçüde başarıyla genişletmiştir. Onun hükümdarlığı döneminde Bitinya Krallığı en büyük genişlemesini yaşamıştır.

Byzantium'la [Byzantion] yapılan savaştan ve 216'da işgalci Keltlere karşı kazandığı ünlü zaferden sonra, politikası Makedonya ile dostluk ve Bergama'ya karşı düşmanlık etrafında şekillenmiştir. Makedonya kralı V. Philip, Bergama Krallığı ile yaptığı savaşta kendisine yardımlarından dolayı I. Prusias'a MÖ 202'de sırasıyla Cius [Kios] ve Myrleia limanlarını verdi. Bu iki antik kentin ismi I. Prusias tarafından Cius [Kios] Prusias ad Mare olarak ve Myrleia:Apameia [Karısının ismi] olarak değiştirilmiştir. 198'de Bergama Kralı I. Attalus'tan Phrygia [Firigya] Epiktetos'u ve Herakleia Pontika'dan Karadeniz kıyısındaki Cierus ve Tieum'u alarak Bitinya topraklarını genişletti. Romalı general Scipios'tan [Cornelius Scipio Africanus] güvence aldıktan sonra, Roma'nın III. Antiochos'a karşı savaşında tarafsız kaldı, ancak daha sonra Frigya'yı Bergama Kralı II. Eumenes'e iade etmesi yönündeki talep, kaybettiği bir savaşa [188-183] yol açmıştır.

Ayrıca I. Prusias, Roma'yı ele geçirmeye kıl payı yaklaşan Kartacalı General Hannibal'ın yardımıyla Galatlara ve Bergama Attalid Krallığı'na karşı başarıyla savaşlar yürütmüştür. Hannibal, MÖ 195'te Kartaca'dan Sur'a kaçtı. Daha sonra II. Antiochos'un danışmanı oldu. Hannibal'ın itibarından korkan Antiochos, onu Rodos'a karşı bir deniz savaşının başına getirdi. Bir savaşı kaybeden ve gelecekte yenilgiyi gören Hannibal, Romalılara teslim edileceğinden korktu ve Bithynia'ya kaçtı. I. Prusias, Hannibal'e sığınma hakkını verdikten sonra onu teslim olmasını talep eden Romalılara teslim etmek zorunda kalmıştır. Hannibal nefret edilen yaşlı bir adamın ölümünü beklemenin uzun ve sıkıcı olduğunu düşünen Romalıları, sürekli korku ve endişelerinden kurtaralım dedi ve ardından bir yüzüğün üzerindeki mücevherin altında saklamış olabileceği zehri içerek intihar ettiği zaman 65 yaşındaydı. Hannibal; Kralın askerlerinin girişte olduğu haberini aldığında, en gizli çıkış yolunu sağlayan arka kapıdan kaçmaya çalıştı. Bunun da yakından izlendiğini ve her yere muhafızların yerleştirildiğini gördü. Sonra Prusias'a ve ülkesine lanetler yağdırarak ve konukseverlik haklarını koruyan tanrılara kırılan inancını cezalandırmaları için yalvararak zehri içti [Livy, History of Rome].

her medeniyetin ayrı bir saltanatını ve antik sikkelerinin sunumlarinda da olduğu gibi bu medeniyetinde en iyi reel kaliteli şekilde biyografisini ve nümizmatik eserlerini görseller eşliğinde sunduğunuz için çok teşekkürler

Bitinya Krallığı Nikomedes I - ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΝΙΚΟΜΗΔΟΥ ​

MÖ 280 civarında bağımsız Bitinya Krallığının ilk kralı Zipoetes öldükten sonra yerine en büyük oğlu I. Nikomedes [ΝΙΚΟΜΗΔΗΣ A] geçmiştir. Hükümdarlığına acımasız bir şekilde kaçıp krallığın bir kısmını geçici olarak yöneten Zipoetes [Zipoetes II] adındaki biri hariç tüm kardeşlerini derhal idam ederek başlamıştır. Zipoetes II olarak bildiğimiz bu kardeş, kendisini krallığın önemli bir kısmının egemen efendisi yapmayı başarmıştır. Buna karşılık Nikomedes, 277 yılında, o dönemde Trakya'da bulunan ve yakın zamanda Byzantion'u kuşatmış olan Leonnorius liderliğindeki yağmacı Keltlerle ittifak kurdu. I. Nikomedes, onlara Boğaz'ı geçmelerinde yardım ettikten sonra Galatia [Galatya] olarak bilinen bölgeye yerleşmelerine yol açtı ve bu Keltlerin çoğunu yardımcı kuvvet olarak 276 yılında yakalanıp idam edilen II. Zipoetes'e karşı kullanmıştır [Justinus, Epitome of Pompeius Trogus, XXV.2]. Nikomedes'in bu eylemleri hakkında nispeten az kayıt vardır, ancak onun yetenekli ve saldırgan olduğu açıkça görülmektedir. Çünkü krallığını, başkenti Nikomedia'yı [İzmit] kurduğu Propontis'in [Marmara Denizi] doğu kıyısında bir liman edinecek kadar genişletmişti. I. Nikomedes kendi topraklarında Yunan geleneklerini teşvik etmek için çok şey yapan bir Helenseverdi. Herodot, Bitinyalıları savaşa giderken başlarına tilki derisi giyen vahşi, yabani bir halk olarak tanımladığından, bu ortak bir çaba gerektirmiş olmalıdır. Ayrıca kendisine Yunanca Nikomedes adının verilmiş olması, babası Zipoetes'in de Helenleşme emellerine sahip olduğunun bir göstergesidir.

Nikomedes'in eylemlerinden birinin Küçük Asya'nın tamamı üzerinde derin ve kalıcı bir etkisi olmuştur. 278/7'de Galyalılarla [280/79'da Makedonya'da ortalığı kasıp kavuran] bir anlaşma imzaladı ve bu anlaşmayla onların toplu halde Küçük Asya'ya göç etmelerine izin verildi. Amacı, bölgedeki diğer düşmanlara ve Seleukos Kralı I. Antiochos'a karşı vereceği mücadelelerde paralı askerler kazanmaktı. Galyalı takviye kuvvetleri söz verildiği gibi Nikomedes'e yardım etse de [Nikomedes'in kardeşi II. Zipoetes yakalanıp idam edildi], kısa sürede eşkıyalığa giriştiler ve sonunda Bergama Kralı Philetaeros ve yaklaşık 270 yılında I. Antiochos tarafından yenilgiye uğratıldılar. Daha sonra Kuzey Frigya'nın Galatya olarak anılan bölgesine yerleştirildiler.

Muazzam enerjiye, hırsa, beceriye ve kurnazlığa sahip Helensever bir hükümdar olan Nikomedes, hükümdarlığı sırasında [278-255] önceden karayla çevrili olan krallığını büyük ölçüde genişletti ve bugün esas olarak, en zengin şehirlerden biri olarak gelişen Astakos Körfezi'nde Nikomedia'yı [MÖ 264] kurmasıyla hatırlanır ve Knidos antik kentinden Praksiteles'in Afrodit heykelini satın almaya kalkışan Nikomedes'in, kentin kamu borcunun tamamını bağışlamayı teklif ettiğine inanılmaktadır. Nikomedia antik kenti, Bitinya'nın başkenti ve doğu imparatorluğunun en büyük şehirlerinden biri olmuştur. Astakos [günümüz İzmit yakınında], Megaralı ve Atina kolonisiydi [Diodorus Siculus ise Potidea'ya karşı savaşa giren Atinalıların MÖ 435 yılında Propontis'te kenti kurduklarını bildirmektedir. Geleneksel kuruluş tarihi MÖ 712/1, yani 17. Olimpiyat yılıdır.] ve Propontis'in [Marmara Denizi] batısında, Astakos Körfezi'nde bulunuyordu. Astakos [AΣΤΑΚΟΣ] antik kenti, MÖ 281 yılındaki Korupedion savaşındaki son yenilgisinden kısa bir süre önce Lysimakhos [ΛΥΣΙΜΑΧΟΣ] tarafından yok edilmiştir. Bitinya Kralı I. Nikomedes, Astakos harabelerinin çok yakınında yeni şehri Nikomedya'yı [İzmit] inşa etti ve buraya Astakos'un [AΣΤΑΚΟΣ] orijinal sakinlerinin yanı sıra krallığındaki diğer şehir ve kasabalardaki insanları da buraya yerleştirmiştir. Nikomedes'in ölümü MÖ 255 civarına tarihlenmektedir. I. Nikomedes krallığın antik sikke darbı yapan ilk kişisidir. Nikomedes'e ait Tetradrahmi kategorisinde olan antik sikkelerin ön yüzlerinde kralın portresi, arka tiplerde ise kayanın üzerinde oturan Trakyalı ay tanrıçası Bendis tasviri ve ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΝΙΚΟΜΗΔΟΥ - BASILEOS NIKOMEDOU lejantı görülmektedir.Trakyalı ay tanrıçası Bendis, mızrak taşıyan bir avcı olarak tasvir edilir. Bitinya kralı Nikomedes'in bilinen çok az sayıda antik sikkesi vardır.

Bitinya Krallığı Ziaelas - BAΣIΛEΩΣ ZIAHΛA​

Bitinya'nın I. Nikomedes'ten sonraki üçüncü kralı, Nikomedes I'in oğlu ve halefi Ziaelas/Ziailas'ın [BAΣIΛEΩΣ ZIAHΛA] hükümdarlığı hakkında çok az şey bilinmektedir ve sahip olunan sınırlı ayrıntılar bulunan nadir antik sikkeleri gibi çok az sayıda bronz sikkeden gelmektedir. MÖ 228 civarında Galatlar tarafından öldürüldükten sonra yerine oğlu I. Prusias geçmiştir.

Bitinya Krallığı II. Nikomedes Epiphanes - ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΕΠΙΦΑΝΟΥΣ ΝΙΚΟΜΗΔΟΥ​

II. Nikomedes Bitinya kralı II. Prusias'ın oğluydu. Babası II. Prusias, Pontoslu Pharnakes'e karşı yapılan savaşta ilk olarak Bergamalı II. Eumenes'e katıldı. Ancak daha sonra Bergama'ya yöneldi ve işgal etti. Bergama Kralı II. Attalus'a karşı yapılan savaşta yenilgiye uğradı ve Bergama'ya ödemek zorunda olduğu ağır tazminatları azaltmak için Roma Cumhuriyeti ile ittifak aramak zorunda kaldı. Oğlu II. Nikomedes'i Romalılarla müzakere etmesi için Roma'ya gönderdi.

II. Nikomedes, Roma'da kaldığı süre boyunca senato lehine yüksek bir mevkiye yükselmiştir. Ancak bu yalnızca babası II. Prusias'ın şüphelerini ve düşmanlığını artırmaya hizmet etmiştir. II. Prusias, sonunda Menas'ı senatoya bir elçilikle, prensin suikastını gerçekleştirmek için gizli talimatlarla Roma'ya gönderdi. Fakat Menas, II. Nikomedes'in Roma'da beğenildiğini görünce, talimatları yerine getirmek yerine bunları bizzat prense açıkladı ve Andronicus'la birlikte Attalus'un elçisi, onu kötü alışkanlıkları nedeniyle kendisini halkın hedefi haline getiren babasını tahttan indirmeye teşvik etti. II. Nikomedes onların önerilerini hemen dinledi ve Roma'dan gizlice ayrılarak Epeirus'a çıktı ve burada açıkça kral ünvanını alarak Attalus'un sarayına doğru ilerledi. Onu kollarını açarak karşılayan ve iddialarını bir orduyla desteklemeye hazırlanan Prusias, tebaası tarafından terk edilerek İznik kalesine sığındı ve buradan senatonun müdahalesini istemek için Roma'ya mektup yazdı. Romalılar konuyu araştırmak için üç senato mensubu göndermiş olsalar da hiçbir şey yapılmamıştır. Daha sonra II. Prusias'ın bulunduğu Nikomedeia [İzmit] antik kentinin sakinleri kentin kapılarını II. Nikomedes'e açmış ve yaşlı kral, oğlunun kesin emriyle Zeus tapınağında tebaası arasında yaygın olan nefreti paylaşan vatandaşlar tarafından MÖ 149 yılında taşlanarak öldürülmüştür.

Baba katili II. Nikomedes döneminde Bitinya Krallığı, komşuları ile iyi ilişkiler içinde olmuştur. MÖ 133’te başlayan Aristonikos İsyanı’nda Romalıların yanında olarak Romanın dostluğunu da kazanmıştır. Bu sürede Romaya müttefik kalması, Phrygia Epiktetos’un tekrar Bithynia krallığına verilmesine neden olmuştur. Hükümdarlığı boyunca II. Nikomedes, Roma'nın sadık bir müttefiki olarak kaldı ve Pergamon tahtının rakip adayı III. Eumenes'e karşı onlara yardım etmiştir. II. Nikomedes’in MÖ 127’deki ölümünden sonra yerine oğlu III. Nikomedes geçmiştir. Özellikle II. Nikomedes, antik sikkelerinde tarihlendirme için Bitinya dönemini tanıtmıştır. Bu sistem, Yunan dünyasının bazı kısımlarında MS 4. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür. Onun yerine oğlu III. Nikomedes kral oldu. II. Nikomedes'in portresi, halefleri III. Nikomedes ve IV. Nikomedes döneminde antik sikkeler üzerinde kullanılmaya devam edilmiştir.

Bitinya Krallığı Nikomedes III Euergetes - ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΕΠΙΦΑΝΟΥΣ ΝΙΚΟΜΗΔΟΥ​

Bitinya Kralı II. Nikomedes'in oğlu ve halefi Nikomedes III Euergetes [MÖ 127-94]. Yunan şehirlerine verdiği hediyeler ona Euergetes [Hayırsever] ünvanını kazandırmıştır. Nikomedes III, farkında olmadan uyguladığı politikalarla krallığının çöküşünü başlatmıştır. Romalılarla olan ittifakını terk etti ve 111/110 civarında Pontos Kralı VI. Mithradates ile bir anlaşma yaptı. Paflagonya ve Kapadokya'yı ilhak ederek VI. Mithridates'in kız kardeşi Laodike ile evlendi. Ancak 100 yılında VI. Mithradates fikrini değiştirerek Pontos Krallığı'nın iki komşu devletinin yakınlaşmasını kabul etmeyi reddetti. III. Nikomedes ile olan ittifakını iptal etti, Kapadokya'yı işgal etti ve kız kardeşi ile III. Nikomedes'i ülkeden kovdu. Bu harekete askeri olarak cevap vermeyen III. Nikomedes, Roma’dan yardım isteme yoluna gitti. Ancak Roma bölgeye herhangi bir ordu sevk etmedi. Buna rağmen Romalılar duruma yine de sessiz kalmadılar ve hem Mithridates’e hem de III. Nikomedes’e işgal ettikleri yerleri terk etmeleri ültimatomunu verdiler. III. Nikomedes MÖ 96’da Paflagonya’da işgal ettiği yerleri boşaltmak zorunda kaldı. III. Nikomedes MÖ 94 yılında öldüğünde yerine oğlu IV. Nikomedes geçmiştir.

Bitinya Krallığı Nikomedes IV Philopator - BAΣIΛEΩΣ EΠIΦANOYΣ NIKOMHΔOY​

Nikomedes III Euergetes'in oğlu, Bitinya Krallığı'nın son kralı IV. Nikomedes. Babasının ölümünden sonra tahta geçen IV. Nikomedes, Roma'nın yardımıyla Pontos Krallığı'na savaş ilan etti, ancak savaşta Pontoslu VI. Mithridates'e yenildi ve MÖ 88'de Mithradates, Nikomedes'in ordusunu yok ederek onu İtalya'ya kaçmaya zorladı. Pontos'un Romalı General Flavius tarafından yenilgiye uğratılmasının ardından IV. Nikomedes, Roma Senatosu tarafından MÖ 84 yılında yeniden tahta oturtulmuştur. IV. Nikomedes'in Roma İmparatorluğu'na olan bağlılığı, 74 yılında krallığını Romalılara miras [III. Attalos gibi] bıraktığı ölümüne kadar devam etmiştir. MÖ 74'te vasiyet yoluyla yoksul Bitinya Krallığını Roma Cumhuriyeti'ne miras bırakmıştır [Bu miras Üçüncü Mithradates Savaşı'na yol açacak ve Pontos Krallığını bitirecek bir mirastı]. Bu tarihte bölge Roma kontrolüne girerek bir Roma eyaleti haline gelmiş Bitinya Krallığı dönemi bitmiştir. Artık kendi topraklarıyla sınırı paylaşacak olan eski düşmanına gıpta ile bakılan bir bölgeyi kaybetme ihtimaliyle karşı karşıya kalan Pontoslu VI. Mithradates, Roma ile son savaş için yeniden hazırlıklara başlamıştır.

Bu kadar eşsiz bilgilerin bir arada bulunabilecegi tek adres olmuş teşekkürler emeğine @Antik Sikkeler