Karya Satrapları

Karya - Karia [ΚΑΡΙΑ] Satrapları​

Hyssaldomos'tan başlayarak, Karya satrapları neredeyse bir yüzyıl boyunca fiilen bağımsız bir hanedan olarak hüküm sürecek ve görünürdeki efendileri Persepolis'in çok uzaklarındaki Pers kralına karşı kendi konumlarını güçlendireceklerdi. Persler Anadolu'yu egemenlikleri altına aldıklarında bu geniş coğrafyayı satraplıklara [valiliklere] bölerek yönetmiştir. Pers satraplarının tümü Büyük Kral tarafından anayurttan gönderilen Pers yüksek memurlarıdır. Bu kurala uymayan tek satraplık Karya satraplığıdır.

Ahameniş Pers İmparatorluğu'nun bir parçası olan Karya, MÖ 4. yüzyılda hanedanın kurucusu Hekatomnos'tan [sınırlarını Miletos'u ve Asya'daki diğer şehirleri de kapsayacak şekilde genişlettiğinden kesinlikle en başarılı olanıdır] sonra Hekatomnidler olarak bilinen yarı bağımsız satraplardan oluşan bir ailenin yönetimi altındaydı. Mylasa'da doğan Hekatomnos, MÖ 392/1'de Tissaphernes'in düşüşünden sonra II. Artaxerxes tarafından Karya'ya satrap olarak atandı ve daha sonra MÖ 386'da Miletos'un kontrolüne verildi. Helen kültürüyle ilgilenen Hekatomnos, en küçük oğlu Pixodaros'u [ΠIΞΩAΔAΡOΥ] bir heyetin parçası olarak Atina'ya gönderdi. Büyük oğlu Maussollos [Maussolos], Sparta kralı Agesilaus'a ksenia [ Xenia - misafir sevgisini ifade eden eski bir Yunanca misafirperverlik kavramı ] veya misafir dostluğuyla bağlıydı. MÖ 395'ten 334'e kadar Karia'nın hükümdarları Mylasa'lı Hekatomnos ailesinin üyeleriydi ve onların yerine oğulları Maussollos [ΜΑΥΣΣΩΛΛΟΣ] Hidrieus [ΙΔΡΙΕΥΣ] ve Pixodaros [ΠIΞΩAΔAΡOΥ] geldi. Pixodaros, ailenin en küçüğü olarak Karya'yı yöneten son üyesiydi ve Makedon Kralı II. Philip'in [Büyük İskender'in babası] öfkeli müdahalesi olmasaydı, kızını III. Alexander [Büyük İskender] ile evlendirmek üzereydi.

Hekatomnos [ΕΚΑΤΟΜΝΟΣ] MÖ 377/6'da öldü ve yerine Maussollos geçti. Maussolos MÖ 353/2'de öldüğünde, onun yerine kız kardeşi-karısı II. Artemisia geçti. Ancak hükümdarlığı kısa sürdü ve yönetim MÖ 351/0'da iktidar Artemisia'nın kardeşi ve Hekatomnos'un ikinci oğlu Idrieos'a geçmiştir. Idrieos'un hükümdarlığı da nispeten kısa sürdü, çünkü bir hastalığa yakalandı ve MÖ 344/3'te öldü. Idrieos'un yerine Hekatomnos'un en küçük oğlu Pixodaros geçti ve MÖ 340-334 arasında hüküm sürdü. Pixodaros MÖ 336/5'te doğal sebeplerden öldü ve yerine, bir Pers olan ve Pixodaros'un III. Philip ile nişanlanmaya çalıştığı prensesle evlenen Orontobates geçmiştir. Orontobates'in kaderi belirsizdir, ancak Karya'nın MÖ 332'de III. Alexander [Büyük İskender] tarafından fethedilmesinden sonra Makedon kralı Büyük İskender Ada'ya [Hekatomnos'un kızı, Mausolus, Pixodarus, Artemisia ve Idrieus'un kızkardeşi] diplomatik tekliflerde bulundu ve onu yeniden Karya bölgesinin satrapı olarak atamıştır.

Karya'nın Kurucu Satrapı Hekatomnos [ΕΚΑΤΟΜΝΟΣ]​

Hyssaldomos'tan başlayarak, Karya satrapları neredeyse bir yüzyıl boyunca fiilen bağımsız bir hanedan olarak hüküm sürecek ve görünürdeki efendileri Persepolis'in çok uzaklarındaki Pers kralına karşı kendi konumlarını güçlendireceklerdi. Persler Anadolu'yu egemenlikleri altına aldıklarında bu geniş coğrafyayı satraplıklara [valiliklere] bölerek yönetmiştir. Pers satraplarının tümü Büyük Kral tarafından anayurttan gönderilen Pers yüksek memurlarıdır. Bu kurala uymayan tek satraplık Karya satraplığıdır.

Ahameniş Pers İmparatorluğu'nun bir parçası olan Karya, MÖ 4. yüzyılda hanedanın kurucusu Hekatomnos'tan [sınırlarını Miletos'u ve Asya'daki diğer şehirleri de kapsayacak şekilde genişlettiğinden kesinlikle en başarılı olanıdır] sonra Hekatomnidler olarak bilinen yarı bağımsız satraplardan oluşan bir ailenin yönetimi altındaydı.

Mylasa'da doğan Hekatomnos, Tissaphernes'in düşüşünden sonra II. Artaxerxes tarafından Karya'ya satrap olarak atandı ve Büyük Kral'ın Kıbrıs adasını geri almasına yardımcı olacak kuvvetler sağlaması emriyle atanmıştır. Diodorus Siculus'a [14.98] göre bu operasyon için filonun komutanlığına Hekatomnos getirildi. Her ne kadar Hekatomnos'un Ahamenişlere olan sadakati konusunda bazı şüpheler olsa da, bu şüpheler, İyonya'nın en önemli şehirlerinden biri olan Miletos'un, özellikle de MÖ 386'da, Kral Barışı uyarınca kontrolünün ona verilmesini engellemedi. Hekatomnos, Miletos'un aslan tipi antik sikkelerini kopyalayarak Karya satraplığı için ilk antik sikkeyi darb ettirmiştir. Daha sonraki antik sikkelerde, hanedanın amblemi olacak tip, tapınağı Hekatomnos'un doğduğu yer olan Mylasa'nın yakınında bulunan Zeus Labraundos olacaktı. Hekatomnos MÖ 377'de öldü ve ardından hanedanlığa sırasıyla üç oğlu Maussollos, Hidrieus ve Pixodaros geldi. Maussollos, komşu satrapların pahasına ve Pers kralına meydan okuyarak topraklarını genişletecekti.

Karya Satrapı Maussollos/Maussolos - ΜΑΥΣΣΩΛΛΟΣ​

Satraplığın kurucusu Hekatomnos MÖ 377/6'da öldükten sonra, Karya'nın en ünlü satrapı Hekatomnos'un oğlu Maussollos [MΑΥΣΣΩΛΛΟΣ] kız kardeşi-karısı Artemisia ile birlikte babasının yerine satrap ve yarı bağımsız Karya kralı olmuştur. MÖ 366-360 yıllarında Artaxerxes II'ye karşı Büyük Satrap İsyanına katıldı, ancak kısa süre sonra Perslerle yeniden ittifak kurdu. Daha sonra satrap Maussollos gözünü Ege'ye çevirerek Atina ile müttefikleri arasında anlaşmazlıklar çıkarmaya başladı. Etki alanını Kuzey Girit, İyonya, Pamfilya ve Pisidia'yı kapsayacak şekilde genişleterek Rodos, Sakız ve Kos adalarını ilhak etmiştir.

Maussolos'un tahta çıkışı sırasında, Ahameniş gücü Mısır'ın bağımsızlığı ve tebaa Kadusilerin [Kadusioi] isyanı nedeniyle zayıflamıştı. Sonuç olarak, Küçük Asya'nın satrapları önemli ölçüde bağımsızlığa sahip olabildiler; bu satrap Maussolos'un tam anlamıyla yararlandığı bir fırsattı. Maussollos, komşu satrapların pahasına ve Pers kralına meydan okuyarak topraklarını genişletti. Satraplık başkentini Mylasa'dan Halikarnassos'a [Bodrum] taşıyarak şehri güçlendirdi ve nüfusunun artmasına olanak sağladı. Ayrıca bu noktada Apollo/Helios'un başı Tetradrahmi kategorisinde olan antik sikkelerin standart ön yüz tipi haline gelmiştir. Maussollos [MΑΥΣΣΩΛΛΟΣ] sivil inşaat programının bir parçası olarak kendisi için şehir merkezinin yakınında devasa bir mezar inşa etti. Daha sonra Mozole olarak anılacak olan bu anıt, Maussollos'un MÖ 353'teki ölümünden sonra eşi ve kız kardeşi II. Artemisia tarafından inşaatı tamamlanacak ve anıt Antik Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri olacaktı. Ayrıca satrap Maussolos, Yunan şehirleri Knidos, Erythrai ve Priene'yi de taşıyıp yeniden kurmuştur. Satrap Maussollos, Yunan yazarları tarafından açgözlülüğü ve güce susamışlığı nedeniyle kınansa da, kültür adamı olarak kabul ediliyordu. Maussolos MÖ 353/2'de öldüğünde, onun yerine kız kardeşi-karısı II. Artemisia geçti. Ancak hükümdarlığı kısa sürdü ve yönetim MÖ 351/0'da iktidar Artemisia'nın kardeşi ve Hekatomnos'un ikinci oğlu Hidrieus'a [ΙΔΡΙΕΥΣ] geçmiştir.

paylaşım için teşekkürler
@Antik Sikkeler

Karya Satrapı Hidrieos - IΔPIEΩΣ​

Karya satrapı Maussolos MÖ 353/2'de öldüğünde yerine kız kardeşi-karısı Artemisia geçti. Ancak Artemisia'nın hükümdarlığı kısa sürdü ve MÖ 351/0'da iktidar Artemisia'nın ölümünden sonra satraplık Artemisia'nın kardeşi ve Hekatomnos'un ikinci oğlu Hidrieus'a [IΔPIEΩΣ] geçmiş ve Hidrieus küçük kız kardeşi Ada ile evlenmiştir. Hidrieus'un hükümdarlığı da nispeten kısa sürdü, çünkü bir hastalığa yakalandı ve MÖ 344/3'te öldü. Satraplık daha sonra başka bir kız kardeş olan Ada'ya geçti. Ancak MÖ 341/0'da Hekatomnos'un en küçük oğlu Pixodaros [ΠIΞΩAΔAΡOΥ] , muhtemelen Küçük Asya'nın Pers komutanı Rodoslu Mentor'un desteğiyle kız kardeşi Ada'yı devirip satraplığın başına geçmiştir.

Bu gasp, kocası Hidrieus'un ölümünün ardından kraliçe Ada'nın atanmasını onaylayan III. Artaxerxes'e yeni satrapı sevdirmedi. Kraliçe Ada yine de kırsal kesimden destek almaya devam etti ve Alinda [Aydın-Karpuzlu] şehrini hala elinde tutuyordu. Bunun sonucunda Karya kargaşaya sürüklendi ve MÖ 336'da Parmenion komutasındaki Makedonların istilasından sonra Ada Persleri desteklemekte tereddüt etmiştir. Sözde derebeylerinin bu şekilde desteklenmemesi, Pixodaros'un Makedon kralıyla yürüttüğü gizli ittifak müzakereleriyle de daha da arttırmıştır. MÖ 337'de Pixodaros, kızlarından biri ile gelecekteki Philip III Arridaios arasında evlenme girişiminde bulundu. Kendisinin gözden kaçırıldığını düşünen II. Philip'in büyük oğlu Büyük İskender [III. Alexander], Halikarnassos'a özel bir elçilik göndererek aynı prensesle evlenme isteğini iletti. Bunun haberi Makedonya Kralı II. Philip'e ulaştığında II. Philip Makedon-Karya ittifakını iptal etti. Pixodaros MÖ 336/5'te doğal nedenlerden öldü ve yerine, Pixodaros'un III. Philip ile nişanlanmaya çalıştığı prensesle evlenen, başka türlü bilinmeyen bir Pers olan Orontobates geçti. Orontobates'in kaderi belirsizdir, ancak Karya'nın MÖ 332'de Büyük İskender [III. Alexander] tarafından fethedilmesinden sonra Makedon kralı Büyük İskender Ada'ya diplomatik tekliflerde bulunarak onu yeniden satrap olarak atamıştır.

Karya Satrapı Pixodaros - ΠIΞΩAΔAΡOΥ​

Maussolos MÖ 353/2'de öldüğünde yerine kız kardeşi-karısı kraliçe Artemisia geçti. Ancak Artemisia'nın hükümdarlığı kısa sürdü ve MÖ 351/0'da iktidar Artemisia'nın ölümünden sonra kardeşi ve Hekatomnos'un ikinci oğlu Hidrieus'a [IΔPIEΩΣ] geçmiş ve küçük kız kardeşi Ada ile evlenmiştir. Hidrieus'un hükümdarlığı da nispeten kısa sürdü, çünkü bir hastalığa yakalandı ve MÖ 344/3'te öldü. Satraplık daha sonra başka bir kız kardeş olan Ada'ya geçti. Ancak MÖ 341/0'da Hekatomnos'un en küçük oğlu Pixodaros [ΠIΞΩAΔAΡOΥ], muhtemelen Küçük Asya'nın Pers komutanı Rodoslu Mentor'un desteğiyle kız kardeşi Ada'yı devirip satraplığın başına geçmiştir.

Pixodaros [ΠIΞΩAΔAΡOΥ], Hekatomnos'un üç oğlunun en küçüğüydü ve hepsi de sırasıyla Karia satraplığını elinde tutuyordu. Pixodaros, kardeşi Hidrieos'un [IΔPIEΩΣ] dul eşi ve halefi olan kız kardeşi kraliçe Ada'nın tahttan sürülmesiyle tahtı ele geçirdi ve MÖ 340'tan 335'e kadar beş yıl boyunca hiçbir itirazla karşılaşmadan tahtı elinde tutmuştur. Pixodaros [ΠIΞΩAΔAΡOΥ] kızını Orontobates adında bir Pers ile evlendirerek İran'ın dostluğunu geliştirdi; hatta kendi yaşamı boyunca egemenlik gücünde bir paya sahip olduğunu bile kabul ettiği görülmektedir. Pixodaros [ΠIΞΩAΔAΡOΥ] diğer kralların dostluğunu da ihmal etmedi ve MÖ 337'de Pixodaros, kızlarından biri ile gelecekteki Makedonya kralı Philip III Arridaios arasında evlenme girişiminde bulunarak Büyük İskenderin babası Makedonya Kralı II. Philip ile ittifak sağlamaya çalıştı. Genç Büyük İskender'in bu dönemdeki hoşnutsuzluğu, Halikarnassos'a özel bir elçilik göndermesine neden oldu ve kendisini kardeşi yerine Karyalı prensese talip olarak sunmaya yöneltmiştir. Bu teklif, Pixodaros tarafından hevesle benimsenen bir teklifti. Ancak bunun haberi Makedonya Kralı II. Philip'e ulaştığında II. Philip Makedon-Karya ittifakını iptal etti. Pixodaros, Büyük İskender'in MÖ 334'te Asya'ya ayak basmasından bir süre önce doğal bir ölümle öldü ve yerine damadı Orontobates geçmiştir.

Karya Ve Lidya Satrapı Tissaphernes - ΤΙΣΣΑΦΕΡΝΗΣ​

Tissaphernes [ΤΙΣΣΑΦΕΡΝΗΣ], MÖ 445 yılında önemli bir Pers ailesinde doğmuştur. Büyükbabası, Kserkses'in [Xerxes - Ahameniş İmparatorluğu'nun Pers Kralı] generali ve 480 yılında Yunanistan'ın işgali sırasında Ölümsüzler'in komutanı olan Hydarnes'ti. Tissaphernes [ΤΙΣΣΑΦΕΡΝΗΣ], Küçük Asya'daki Pers ordularının başkomutanı konumuna yükseldi ve Lidya ile Karya'ya satrap olarak atandı. Ancak Tissaphernes açık savaş yerine ikiyüzlü müzakereleri tercih ettiğinden, 408'de general olarak yerine Kral'ın ikinci oğlu Genç Kyros [Cyrus] getirilmiştir. Tissaphernes'in [ΤΙΣΣΑΦΕΡΝΗΣ] Sardes'te Sparta kralı Agesilaos komutasındaki Sparta Ordusuna karşı yenilgisi MÖ 395'te idam edilmesine yol açacaktı.

Kral II. Darius 404 yılında öldüğünde, en büyük oğlu II. Artaxerxes taç giydi. Tahtı kendisi için arayan Cyrus, kardeşine suikast düzenlemeye çalıştı, ancak Tissaphernes komployu öğrendi ve Artaxerxes'e bilgi verdi. Hapsedilen ancak kısa süre sonra annelerinin şefaati sayesinde affedilen Cyrus, komutasına geri gönderildi ve burada Xenophon'un [ΞΕΝΟΦΩΝ] ve On Bin Yunan paralı askerinin de dahil olduğu bir ordu topladı. Tissaphernes, Artaxerxes'in hain kardeşinin niyetleri konusunda uyarılmasında ve Cyrus'a karşı bir ordu toplanmasında etkili oldu. Kyros [Cyrus], 401'deki Cunaxa Muharebesi'nde, Artaxerxes'e doğrudan saldırmak için birliklerini hattın merkezine [savunmasız sağ kanadına dikkat ederek] kaydırmayı reddeden Yunan komutan Spartalı Klearchos'un itaatsizliği nedeniyle geri alındı. Yunanlılar bunun yerine sadık Pers sol kanadına hücum edip dağıttılar, ancak bu arada Kyros [Cyrus], kardeşini öldürmeye veya yakalamaya çalışırken saldırıda öldürüldü. Tissaphernes daha sonra, disiplinlerini kararlılıkla koruyan ve önden saldırılarla saldırıya uğramayan Yunan paralı askerleri dışında, Cyrus'un lidersiz ve morali bozuk tüm güçlerini bozguna uğratmayı başarmıştır.

Zaferden sonra Tissaphernes, Yunanlılara yiyecek sağlayarak ve onları kuzeye, evlerine yönlendirerek onlarla ilgilendi. Üst düzey Yunan komutanlarını bir ziyafete davet etti ve haince onları esir alarak Artaxerxes'in huzuruna çıkardı ve başlarını kestirdi. Artaxerxes, sadakatinin bir ödülü olarak Tissaphernes'e kendi kızlarından birini vererek onu Lidya'nın valisi ve Küçük Asya'daki Pers ordularının başkomutanı olarak atamıştır. O zamana kadar orta rütbeli bir subay olan Xenophon [ΞΕΝΟΦΩΝ], bundan sonra On Binlerin liderlerinden biri seçildi. Xenophon [ΞΕΝΟΦΩΝ] Anabasis'inde; satrap Tissaphernes'i her türlü onurdan yoksun, sadakatsizliğin ve yeminini bozmanın en üstün örneği olarak tanımlar. Çünkü misafirperverliğini kurbanlarını idam ettirmeden önce kandırmak ve tuzağa düşürmek için kullanıyordu ve bu en iğrenç türden bir ihanetti.

Tissaphernes'in düşüşü, Pers kralının en sevdiği oğlu Kyros'un ölümünün ana nedeni olarak Tissaphernes'ten nefret eden vezir Tithraustes [ΤΙΘΡΑΥΣΤΗΣ] ve kraliçe-anne Parysatis [ΠAPΥΣΑΤΙΣ - II. Darius'un eşi] tarafından güçlü bir şekilde desteklenen II. Pharnabazos'un temsillerine boyun eğmesiyle gerçekleşmiştir. Tithraustes [ΤΙΘΡΑΥΣΤΗΣ], Ariaeus'un Colossae'deki evine getirilen ve MÖ 395'te öldürülen Tissaphernes'e suikast düzenlemek için gönderilmiştir.

Satrap Memnon [Μέμνων ὁ Ῥόδιος]
MÖ 380 de Rhodes-Rodos antik kentinde doğmuş olan Pers Ahameniş İmparatorluğu'nun hizmetinde önde gelen bir Rodoslu Yunan komutanı. Kız kardeşinin satrap II. Artabazus ile evlenmesiyle Pers aristokrasisine bağlı olarak, kardeşi Mentor ile birlikte hayatının büyük bir bölümünde MÖ 380'de Rodos'ta Pers kralına hizmet etti ve Büyük İskender'in işgali sırasında ve ondan önceki on yıllarda önemli bir rol oynamıştır.