Knidos [ΚΝΙΔΟΣ] antik kenti günümüz Muğla - Datça ilçesinde bulunan Karya dönemine ait antik yerleşim yeridir. Antik kent önce günümüz Datça ilçe merkezinin kuzeydoğusunda Dalacak burnu üzerindeki Burgaz mevkiinde kurulmuştur. Daha sonra yarımadanın batı ucundaki Tekir Burnu üzerine taşınmıştır. Knidos [ΚΝΙΔΟΣ] aynı zamanda Pegusa ve Stadia isimlerini de kullanmıştır. Hem anakara hem de bitişikteki bir geçitle birbirine bağlanan adadaki yerleşimlerden oluşan önemli bir şehir olan Knidos, Kos, Halikarnassos, Lindos, Ialysos ve Kamiros'un da aralarında bulunduğu Dor kolonizasyonunun altı bölgesel kentinin federasyonu olan Dorian Hexapolis'in ortağıdır. İyon kıyılarındaki ticaret yollarıyla bağlantısı nedeniyle Knidos, önemli ve zengin bir ticaret merkezi haline gelmiştir.
Knidos yarımadasının batı ucundaki Tekir Burnu'ndaki etkileyici mimari kalıntıları bugün ziyaret edenler, buranın MÖ 6. ve 4. yüzyıllarda etkileyici gümüş sikke darbı yapan Arkaik ve Klasik dönem Knidos'un yeri olmadığını kolaylıkla unutabilirler. Tarih yazımı kaynakları, batıdaki Dor Heksapolis'in ortak kutsal alanı olan Triopion ile daha doğudaki Knidos kenti arasında net bir ayrım yapmaktadır; modern arkeoloji, bugünkü Datça yakınındaki Arkaik ve Klasik dönem yerleşimlerinin bulgularıyla doğruladığı bir ayrımdır. Burası Knidos yarımadasının en verimli ovasında yer alan eski Knidos kentidir. Peki şehir, yakınlardaki popüler turizm merkezi Marmaris'ten gelen günübirlik ziyaretçilere ve bereketli rüzgarları bekleyen yatçılara hizmet veren bir restoran dışında bugün ıssız olan fırtınalı Tekir Burnu'na ne zaman ve neden taşındı?
Knidos toplumunun başka bir yere yerleştirilmesi kararı ve Tekir'de anıtsal bir yeni şehir inşa etme girişimi hakkında hiçbir tarih yazımı kaynağı bize net bilgi vermiyor, ancak epigrafiden ve tarihi olaylardan bazı ikinci dereceden kanıtlar sunabiliriz. Datça'ya ait son tarihli yazıtlar MÖ 364 ve 360 yıllarına aitken, Tekir'in en erken tarihli yazıtları 4. yüzyılın sonlarına aittir. Ayrıca Romalı tarihçi Arrianus, Karya'nın Pers satrabı Orontopates'in, MÖ 333'te Büyük İskender ile Dareios arasındaki savaş sırasında Kos ve Triopion'u ele geçirdiğini bildirmektedir; eğer Triopion o dönemde yeni Knidos'un bir parçası olmuş olsaydı, bunun bir anlamı olmazdı. Dolayısıyla Knidosluların MÖ 330-320 civarında Tekir'de yeni bir başkent inşa etmek için eski şehirlerini terk ettikleri sonucuna varabiliriz. Bu kolayca gerçekleşemeyecek radikal bir karardır ve özellikle son dönemdeki tarihsel gelişmelerden kaynaklanmasa da kesinlikle etkilenmiştir [Büyük İskender'in fetihleri ve bilinen dünyanın büyük bir bölümünü kapsayan yeni bir Yunan imparatorluğunun yükselişi].
Yeni Knidos'un Knidos yarımadasının ucunda, verimli topraklardan uzakta, ancak Yunanistan'dan Levant'a kadar deniz yoluna hakim iki muhteşem limanın bulunması, yeniden yerleşimin en azından kısmen stratejik nedenlerden dolayı yapıldığını göstermektedir. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, yeni şehir hızla zenginleşti, çünkü doğuya giden ve doğudan gelen Yunan gemileri için çok önemli bir durak haline gelmiştir. Öte yandan Eski Knidos, paylaşmış olduğumuz antik sikkenin darb edilmesinden kısa bir süre sonra [MÖ 360-350] büyük ölçüde terk edilmiştir, ancak ovası, tarım ürünlerinin artık deniz yoluyla batıdaki ana şehre taşınan Knidos yarımadasının tarım merkezi olarak kalmıştır.
Knidos yarımadasının batı ucundaki Tekir Burnu'ndaki etkileyici mimari kalıntıları bugün ziyaret edenler, buranın MÖ 6. ve 4. yüzyıllarda etkileyici gümüş sikke darbı yapan Arkaik ve Klasik dönem Knidos'un yeri olmadığını kolaylıkla unutabilirler. Tarih yazımı kaynakları, batıdaki Dor Heksapolis'in ortak kutsal alanı olan Triopion ile daha doğudaki Knidos kenti arasında net bir ayrım yapmaktadır; modern arkeoloji, bugünkü Datça yakınındaki Arkaik ve Klasik dönem yerleşimlerinin bulgularıyla doğruladığı bir ayrımdır. Burası Knidos yarımadasının en verimli ovasında yer alan eski Knidos kentidir. Peki şehir, yakınlardaki popüler turizm merkezi Marmaris'ten gelen günübirlik ziyaretçilere ve bereketli rüzgarları bekleyen yatçılara hizmet veren bir restoran dışında bugün ıssız olan fırtınalı Tekir Burnu'na ne zaman ve neden taşındı?
Knidos toplumunun başka bir yere yerleştirilmesi kararı ve Tekir'de anıtsal bir yeni şehir inşa etme girişimi hakkında hiçbir tarih yazımı kaynağı bize net bilgi vermiyor, ancak epigrafiden ve tarihi olaylardan bazı ikinci dereceden kanıtlar sunabiliriz. Datça'ya ait son tarihli yazıtlar MÖ 364 ve 360 yıllarına aitken, Tekir'in en erken tarihli yazıtları 4. yüzyılın sonlarına aittir. Ayrıca Romalı tarihçi Arrianus, Karya'nın Pers satrabı Orontopates'in, MÖ 333'te Büyük İskender ile Dareios arasındaki savaş sırasında Kos ve Triopion'u ele geçirdiğini bildirmektedir; eğer Triopion o dönemde yeni Knidos'un bir parçası olmuş olsaydı, bunun bir anlamı olmazdı. Dolayısıyla Knidosluların MÖ 330-320 civarında Tekir'de yeni bir başkent inşa etmek için eski şehirlerini terk ettikleri sonucuna varabiliriz. Bu kolayca gerçekleşemeyecek radikal bir karardır ve özellikle son dönemdeki tarihsel gelişmelerden kaynaklanmasa da kesinlikle etkilenmiştir [Büyük İskender'in fetihleri ve bilinen dünyanın büyük bir bölümünü kapsayan yeni bir Yunan imparatorluğunun yükselişi].
Yeni Knidos'un Knidos yarımadasının ucunda, verimli topraklardan uzakta, ancak Yunanistan'dan Levant'a kadar deniz yoluna hakim iki muhteşem limanın bulunması, yeniden yerleşimin en azından kısmen stratejik nedenlerden dolayı yapıldığını göstermektedir. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, yeni şehir hızla zenginleşti, çünkü doğuya giden ve doğudan gelen Yunan gemileri için çok önemli bir durak haline gelmiştir. Öte yandan Eski Knidos, paylaşmış olduğumuz antik sikkenin darb edilmesinden kısa bir süre sonra [MÖ 360-350] büyük ölçüde terk edilmiştir, ancak ovası, tarım ürünlerinin artık deniz yoluyla batıdaki ana şehre taşınan Knidos yarımadasının tarım merkezi olarak kalmıştır.