Antik Bizans Mühürleri

Antakya Dükü Katakalon Kekaumenos'a ait baş melek Mikail'in tasviri olan antik Bizans kurşun mühürü.

Mütevazı bir Ermeni kökenli olmasına rağmen Katakalon Kekaumenos, 11. yüzyılın 40'lı ve 50'li yıllarında başarılı bir general olarak öne çıktı ve imparatorluğun hemen hemen her yerinde savaşlara katılmıştır. Kendisinden ilk kez 1039 yılında, Arapların Sicilya'ya saldırısı sırasında Messina'nın savunmasına komuta ettiği sırada bahsedilir. Daha sonraki yıllarda başkente gelen Rus akınlarına karşı savaştı ve doğu sınırında da Selçuklu Türkleriyle savaştı.

1050'lerde Tuna sınırına gönderildi ve burada kuzey Bulgaristan'daki göçebe Peçeneklerin istilasını püskürttü. Bu harekât sırasında neredeyse ölümcül şekilde yaralanmıştı ve cesedinin bir savaştan sonra cesetler arasında zar zor hayatta kalmış halde bulunduğu bilinmektedir. Aldığı yaralardan mucizevi bir şekilde kurtulan Kekaumenos, kariyerinin bu güzel mührünün de başladığı 1056 yılı civarında Antakya dükü olarak atanmıştır. Kısa bir süre sonra yeni imparator VI. Michael [1056-1057] Kekaumenos'un proedros rütbesine terfisini reddetti ve onu görevden aldı.

Michael'ın generallerine olan güvensizliği, sonunda 1057'de Isaac Komnenos'un darbesine yol açmıştır ve bu darbede gaspçı Isaac Komnenos'a Katakalon Kekaumenos yardım etmiştir. Tahtı kazandıktan sonra Isaac Komnenos, Kekaumenos'u desteğinden dolayı kouropalates [en yüksek saray ünvanlarından biri] saray itibarıyla ödüllendirilmiştir.

Nikephoros Komnenos [ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΚΟΜNΗΝΟΣ]​

Bizans İmparatoru I. Alexios Komnenos'un [ΑΛΕΞΙΟΣ A ΚΟΜΝΗΝΟΣ] kardeşine ait Bizans dönemi mühür.

1062 dolaylarında doğan Nikephoros Komnenos [ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΚΟΜΗΝΟΣ], Bizans İmparatoru I. Alexios Komnenos'un [1081-1118] en küçük erkek kardeşiydi. I. Aleksios Komnenos, tahta çıktıktan sonra kardeşini Sebastos'a [saygıdeğer kişi] ve megas droungarios tou stolou'ya [imparatorluk donanmasının ikinci komutanı] atamıştır. Dört erkek kardeşinin aksine Nikephoros Komnenos'un [ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΚΟΜΗΝΟΣ] aktif bir askeri komutanlık yaptığı bilinmiyor, ancak 1136 Pantokrator typikon'unda adı geçen megas droungarios [imparatorluk donanmasının ikinci komutanı] Nikephoros ile özdeşleştirilmesi doğruysa, kardeşi I. Alexios Komnenos'tan oldukça uzun yaşamış ve 1136'da ölmüş olmalıdır.

Pessinus [ΠΕΣΣΙΝΟΥΣ-Pessinous] Antik Kenti Metropoliti Nikolaos'a Ait Bizans Dönemi Mühür​

Pessinus [ΠΕΣΣΙΝΟΥΣ] antik kenti, Galatya bölgesinde, günümüz Eskişehir-Sivrihisar ilçesine bağlı olan Ballıhisar köyünün bulunduğu bölgede bulunmaktadır. Kibele’nin ana tapınağını taşıyan Pessinus [ΠΕΣΣΙΝΟΥΣ] antik kenti daha sonra tapınak kenti haline gelmiştir. Pergamonlu [Bergama] Attalos Hanedanı şehri hakimiyeti altına aldığında Kibele’nin tapınağını yeniden inşa etmiş ve beyaz mermerden inşa edilmiş portikolar eklemiştir. MÖ 3. yüzyılın sonunda, cennetten düştüğü rivayet olunan bir kült taşı Pessinus [ΠΕΣΣΙΝΟΥΣ] antik kentinden alınarak Roma’ya taşınmış ve Palatino Tepesi’ndeki Zafer Tapınağı’na yerleştirilmiştir. Pessinus [ΠΕΣΣΙΝΟΥΣ] antik kenti, Agdistis adı altındaki Kybele kültü nedeniyle ticari ama esas olarak dini öneme sahip antik bir şehirdir.

Geç Roma/Bizans döneminden [4. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar] Pessinus antik kentinin yalnızca on piskoposunun adı bilinmektedir. Çok ilginç bir şekilde, bilinen son kişi, Michael Caerularius'un [Michael I Cerularius] Roma ile bölünmeyi ilan ettiği 1054 Konstantinopolis Konsili'ne katılan Nikolaos adında bir kişidir. Paylaşmış olduğumuz kurşun Bizans mühürü açıkça 11. yüzyılın ilk yarısına tarihlendirilebildiğine göre, bu mührü verenin Konsil'e katılan Piskopos Nikolaos olabileceği düşünülür. Dolayısıyla bu mühür, Hristiyanlık tarihinin en önemli olaylarından birinin hatırası niteliğindedir.

[ Metropolit; Hristiyanlıkta bir bölgenin tüm kiliselerinden sorumlu piskopos veya başpiskopos ]

Bizans Kurşun Mühürleri​

Bu iki dilli Bizans dönemi kurşun mührü bu kadar ilginç kılan şey, mührün arka yüzünde bulunan Arapça lejant [Kufi dilinde li darb al andalus] genellikle olduğu gibi bir tüccar ya da hakimin adı olmayıp, mühürlü malların Endülüs'e gönderileceğini beyan etmesidir. Malların sahibi muhtemelen Doğu Akdeniz'den İspanya'ya kadar deniz ticaretiyle uğraşan bir tüccardı, ancak Müslüman mı yoksa Hristiyan mı olduğu bilinemez. Her halükarda Bizans dönemi bu mühür, dönemin uluslararası ticari ilişkilerinin ilk elden anlatımıdır ve tüccarlar arasında her zaman yaygın olan çok kültürlülüğün harika bir kanıtıdır.

Erken Bizans Manastırına Ait Kurşun Mühür - Mantineion Manastırı​

Mantineion, Karadeniz'de Honorias kıyısında, Claudiopolis-Bithynion [ΒΙΘΥΝΙΟΝ] antik kentine [Günümüz Bolu] yakın bir yer ve adanın adıdır. En geç 740 yılında Aziz Anthusa [Başrahibe 700-755] tarafından burada çifte manastır kurulmuştur. Aynı zamanda Günah Çıkarıcı Anthusa olarak da bilinen Anthusa [ΑΝΘΟΥΣΑ], kendisini tutuklayıp işkenceye bile maruz bırakan V. Konstantin'in ikonoklastik görüşlerine şiddetle karşı çıkmasına rağmen, imparatorluk ikizlerinin doğumunu öngördükten sonra İmparatoriçe Eudocia'nın [ ΕΥΔΟΚΙΑ - Athenais - ΑΘΗΝΑΙΣ ] desteğini kazanmıştır. İmparatoriçe Eudocia, Mantineion manastırına önemli katkılarda bulundu. Uzun tarihi boyunca manastırın keşişler veya rahibeler için ayrıcalıklı olduğu dönemler olmuştur. Mantineion manastırının 10. ve 11. yüzyıllarda soylu kadınlar için sürgün yeri olduğu da kanıtlanmıştır. Honorias [ΟΝΩΡΙΑΣ], Bitinya ve Paphlagonia bölgelerini kapsayan geç Roma dönemi eyaletidir. Başkenti Claudiopolis [Bolu] antik kentidir. Honorias [ΟΝΩΡΙΑΣ] eyaleti, imparator I. Theodosius döneminde kurulmuş ve adını küçük oğlu Honorius'tan almıştır.

Mührün ön yüzünde haç biçimli monogram MωNHC-ΜΟΝΕΣ [Manastır] lejantı. Mührün arka yüzünde ortada Yunan haçı çevresinde MANTINЄIOV - MANTINEION lejantı yer almaktadır. Haç mesihi temsil eder ve Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΥΤΟΣ ΣΦΡΑΓΙΣ ΑΣΦΑΛΕΣΤΑΤΗ - Mesih güvenliğin mührüdür.

Konstantinopolis Patriği Loukas Chrysoberges'e [ΛΟΥΚΑΣ ΧΡΥΣΟΒΕΡΓΕΣ] Ait Kurşun Mühür​

Loukas Chrysoberges, I. Manuel Komnenos [1143-1180] döneminde Konstantinopolis'in ekümenik Patriği idi. Görev süresi 1157-1170 yılları arasında sürdü ve birçok doktrinsel tartışmayı içeriyordu. Bunların en önemlileri, Yuhanna İncili'nde [14:28] Mesih'in Baba benden daha büyüktür diyen sözleri etrafında dönüyordu. Bu hararetli tartışma sırasında Loukas neredeyse pozisyonunu kaybediyordu. Patrik aynı zamanda kilise ve devletin ayrılmasına, dünyevi mevkilere ve saygınlıklara sahip din adamlarına karşı karar verilmesine de değindi ve monofizit doktrinine bağlı olan ve bu nedenle sapkın kabul edilen Ermeni Apostolik Kilisesi ile ilgilenmiştir. Ermeni Kilisesi'nin başında o dönemde yirmi yaşında Katolikos olan ancak Selçukluların sürekli baskısı altında kalan ve bu nedenle hem Latin hem de Ortodoks kiliseleriyle müzakerelere giren III. Grigor Pahlavuni vardı. Loukas, patrikliğinin son yıllarında imparatorluğun batı vilayetlerindeki sapkınlıklarla, özellikle de Bogomiller ve Paulikanlar ile mücadele etmiştir.

Kyzikos Antik Kentinin Erken Dönem Bizans Piskoposlarından Christophoros'a Ait Kurşun Mühür

Bizans din adamlarının mühür lejantlarında tevazu terimlerini kullanması, kendilerinin alçakgönüllü ve hatta değersiz günahkarlar olduklarını ifade etmeleri yaygın bir gelenekti. Paylaşmış olduğumuz mührün sahibi Piskopos Christophoros da mühür üzerinde böyle bir tabir kullanıyor. Mühür üzerindeki Elachistos [ЄΛAXICT] lejantı en küçük en önemsiz anlamına gelir. +XPICTOΦOPⲰ ЄΛAXICT MHTPOΠOΛ KVZIKOV = Christophoros, En Önemsiz, Kyzikos'un büyükşehir piskoposu.